Bài 33: [SERIES] Cách mạng Satoshi – Mô hình tập trung của Crypto và sự tầm thường của cái ác

Cách mạng Satoshi: Cuộc cách mạng của hi vọng
Mục 3: Sự phân quyền
Chương 8, Phần 3: Mô hình tập trung của Crypto và sự tầm thường của cái ác
Tác giả: Wendy McElroy

“Đầu tiên chúng ta phải nhận ra rằng tất cả các hành động đều được thực hiện bởi các cá nhân … Nếu chúng ta muốn xem xét ý nghĩa của các hành động khác nhau được thực hiện bởi các cá nhân, thì trước hết chúng ta cần phải tìm hiểu mọi thứ về hành động được thực hiện bởi tập thể. Đối với một tập thể xã hội không có sự tồn tại và thực tế bên ngoài hành động của các thành viên riêng lẻ.”

–Ludwig von Mises

Vào năm 1963, nhà triết học chính trị Hannah Arendt đã viết một cuốn sách Eichmann ở Jerusalem, về “Sự tầm thường của cái ác” (The banality of evil), và bà đã định nghĩa lại khái niệm này mãi mãi. Cái ác không phải lúc nào cũng gắn liền với những con quái vật tàn bạo, bà lập luận, mà bởi những con người bình thường từ bỏ trách nhiệm cá nhân cho những hành động của họ và tuân theo các mệnh lệnh hay quy tắc của một hệ thống tham nhũng. (Ở đây, cái ác được định nghĩa là cố ý và gây tổn hại to lớn cho những người vô tội).

Arendt đã đi đến được kết luận này trong khi báo cáo cho tờ The New Yorker về phiên toà của Đức quốc xã cao cấp Adolf Eichmann, diễn ra tại Israel. Là một người Do Thái Đức, người đã thoát khỏi sự trỗi dậy của Hitler, bà đáng lẽ phải kinh hoàng khi ở cùng phòng với Eichmann. Thay vào đó, Arendt bị ông ta mê hoặc. Không có cảm giác tội lỗi, không giận dữ, không có ý thức trách nhiệm, không có gì đặc biệt. Bà giải thích trong cuốn sách, Eichmann cứ lặp đi lặp lại rằng “Ông ấy đã làm nhiệm vụ của mình…; ông ấy không chỉ tuân theo mệnh lệnh mà còn tuân theo luật pháp.” Ông cũng được hỗ trợ bởi một mạng lưới rộng lớn của những người bình thường – công nhân, nhân viên đường sắt, những người lính cấp thấp – những người đã gửi những người vô tội đến nhà tù hoặc số phận tồi tệ hơn, mà không hề phải suy nghĩ lại. Đó là luật pháp.

Tiền mã hóa đối mặt với sự tầm thường của một hệ thống kinh tế mà từ “cái ác” không phải là một từ quá mạnh. Lời mở đầu với Arendt có vẻ như cường điệu, nhưng nó chứa đựng một cái gì đó rất quan trọng. Hệ thống ngân hàng trung ương và các biện pháp kiểm soát kinh tế khác được đặt ra bởi chính phủ có vẻ vô hại vì chúng quá quen thuộc; mọi người lớn lên cùng chúng. Và nhân viên ngân hàng có thể rất dễ chịu khi họ yêu cầu dữ liệu “Biết Khách hàng của bạn (KYC)”; nếu khách hàng từ chối, họ trả lời “Tôi đang làm công việc của tôi, và đó là luật pháp.” Không có gì vô hại xảy ra trong hệ thống cả. Những người làm việc chăm chỉ bị cướp đi tài sản thông qua các biện pháp như lạm phát và sự độc quyền của tiền pháp định; thức ăn bị lấy từ miệng của trẻ em; những người đổi mới có thể tạo ra một thế giới tốt hơn thì lại bị giam cầm; ở một số quốc gia, người ta chết chỉ vì muốn được nuôi dưỡng hoặc chăm sóc y tế.

Venezuela là một ví dụ cực đoan về cái ác kinh tế, cũng như một ví dụ về phương thuốc. Khi nền kinh tế sụp đổ vào năm 2014, cuộc sống của nhiều người đã bị hủy hoại trong khi nhiều người khác sống sót bằng cách sử dụng giải pháp thay thế duy nhất mà họ phải có để vô hiệu hóa tiền pháp định: đó là tiền mã hóa. Tổng thống Nicolas Maduro đã nhận thức rõ động lực này. Đó là lý do tại sao ông ta đã phát hành coin quốc doanh chính thức đầu tiên — Petro – được công bố vào tháng 12 năm 2017. Tất nhiên là đồng Petro đã sụp đổ. Khi được tập trung hóa trong tay Maduro, nó sẽ trở thành một dạng tiền pháp định khác. Nhưng Petro chỉ ra một trong những cách chính mà hệ thống kinh tế sẽ cố gắng để giải quyết các mối đe dọa của crypto – cụ thể là, tập trung hóa crypto bằng cách phát hành các loại coin hoặc điều chỉnh một vài tổ chức được chấp thuận để xử lý nó, chẳng hạn như các sàn giao dịch.

Hai nhân tố chính trong thời gian tồn tại của đồng Petro đó là sự tập trung hóa của quyền lực, và có bao nhiêu người bình thường sẽ chấp nhận trạng thái chính thức bởi vì đó là (hoặc sẽ trở thành) luật pháp. Đây là những người sẽ làm việc trong hệ thống tài chính, hoặc chuyển sang việc đào coin, hoặc bỏ phiếu để yêu cầu quy định. Họ là nguyên nhân của cái ác kinh tế, hệ thống không thể tồn tại nếu thiếu đi những người như họ.

Cá nhân luận

Các thiệt hại gây ra cho sự tự do được thực hiện bởi những người hành động chống lại crypto trong thị trường phi tập trung, thiệt hại này không đơn thuần chỉ là sự phủ nhận độc lập tài chính cho người khác. Crypto trong thị trường tự do củng cố một số khái niệm quan trọng nhất của sự dân chủ. Một trong số đó là “chủ nghĩa cá nhân theo phương pháp luận” hay còn gọi là “cá nhân luận”, đối lập với cái mà Arendt gọi là “sự tầm thường của cái ác.” Thay vì các cá nhân từ bỏ trách nhiệm của mình cho các hành động đối với một tổ chức, như ngân hàng trung ương hoặc quân đội, cá nhân hoàn toàn chịu trách nhiệm về hành vi của họ.

Nhà kinh tế người Áo Ludwig von Mises đã tập trung phần lớn triết lý của mình vào cá nhân luận. Ông tuyên bố rằng, sau cùng thì chỉ có cá nhân tồn tại; chỉ có cá nhân hành động. Ngay cả trong các động thái của một tập thể, chẳng hạn như nhà nước hay xã hội, chính những cá nhân tạo thành cấu trúc và thực hiện tất cả các hành động. Mises từng nói, “Người treo cổ là người hành hình một tội phạm, chứ không phải nhà nước.” Cá nhân nhìn vào người treo cổ [và] thấy nhà nước trong đó chỉ vì họ đã tạo ra một quan điểm trừu tượng được gọi là ‘nhà nước’ để cung cấp một ngữ cảnh. Người treo cổ có thể bị áp lực để thực hiện công việc của mình, nhưng sự hành hình suy cho cùng vẫn là sự lựa chọn của anh ta. Tương tự, mọi người không bao giờ thực sự nhìn thấy hoặc nghe thấy một cuộc trò chuyện theo nhóm. Tất cả những gì họ thấy hoặc nghe là những cá nhân đang nói, và sau đó họ đặt tên cho toàn bộ cuộc trao đổi đó là “một cuộc trò chuyện nhóm”.

Mises lập luận rằng các tập thể – chẳng hạn như gia đình hay xã hội – là những khái niệm trừu tượng có giá trị mà mọi người sử dụng để mô tả sự tương tác của họ với những người khác trong một ngữ cảnh cụ thể. Ông không phủ nhận giá trị của nhiều tập thể. Mà ngược lại là đằng khác. Ông giải thích, “cá nhân luận, khác xa với việc đánh giá tầm quan trọng của các tập thể như trên, coi đây là một trong những nhiệm vụ chính của nó để mô tả và phân tích sự tồn tại và biến mất của chúng, cấu trúc và sự vận hành của chúng. Và nó chọn phương pháp duy nhất phù hợp để giải quyết vấn đề này một cách thỏa đáng.” Chủ nghĩa cá nhân chính là chìa khóa để hiểu các tập thể.

Điều này có liên quan gì đến tiền mã hóa ?

Lĩnh vực khó khăn nhất để thực hiện cá nhân luận đó là tài chính, đây là một trong những tập thể mạnh mẽ nhất. Ngân hàng trung ương, cơ quan thuế, và các hình thức báo cáo là những loại tội ác phổ biến. Chính phủ không tạo ra bất kỳ tài sản nào. Và, tuy nhiên, họ cần một số lượng lớn tài sản để tài trợ cho bộ máy quan liêu, quân đội, và những tập thể quyền lực khác. Điều này có nghĩa là các chính phủ cần phải lấy cắp một lượng lớn tài sản. Nhưng nếu thực hiện việc đó một cách trực tiếp thì chắc chắn sẽ dẫn đến sự chống cự. Vì vậy, họ phát hành tiền pháp định và trái phiếu, và buộc tất cả ngành tài chính phải thông qua các tổ chức mà họ kiểm soát. Trong một thời gian dài, đối với hầu hết mọi người, không có con đường khả thi nào xung quanh mô hình tập trung.

Và rồi, tiền mã hóa xuất hiện.

Crypto trong thị trường tự do là cá nhân luận được thừa nhận rõ ràng trong một lĩnh vực thiết yếu của cuộc sống. Cá nhân luận là một thách thức cực kỳ mạnh mẽ đối với sự kiểm soát tập trung của kinh tế học. Nó được thiết kế với đặc điểm này.

Khái niệm này xuất hiện để đáp ứng với lý thuyết về tính toàn diện xã hội đã trở nên phổ biến trong đầu thế kỷ XX. Chủ nghĩa toàn diện xã hội tuyên bố rằng các hệ thống phải được xem là tổng thể chứ không phải là tập hợp các phần của chúng. Nó duy trì rằng một tập thể có một động lực khác với tổng các bộ phận của nó. Tóm lại, tập thể lớn hơn các cá nhân cấu tạo nên nó.

Những người theo chủ nghĩa Mác thường cáo buộc những người tán thành chủ nghĩa cá nhân theo phương pháp luận là nguyên tử, hoặc không thể cúi đầu trước những lợi ích xã hội lớn hơn. Một số đã cố gắng rất nhiều để khẳng định rằng cá nhân, và không phải xã hội, là quan điểm trừu tượng thực sự. Đó là, cá nhân không thể tồn tại mà không có xã hội. Như Mises quan sát, “Khái niệm của một cá nhân, theo như các nhà phê bình, là một sự trừu tượng trống rỗng. Con người thực sự phải luôn là một thành viên của một xã hội.”

Karl Marx đã tranh luận về luận điểm này bằng cách sử dụng một ví dụ Robinson Crusoe. Ông cho rằng, một cá nhân đã được sinh ra và ngay lập tức bị bỏ rơi trên một hòn đảo sa mạc, thì sẽ không phải là một con người. Quan điểm của ông ở đây là con người là các cấu trúc xã hội, nếu bạn sẽ – người không thể dời bỏ bối cảnh cụ thể của họ và vẫn còn là con người. Đảo ngược logic của Mises, Marx tuyên bố rằng xã hội đã tạo ra các thành viên riêng lẻ của nó. Để tạo ra loại người “đúng đắn”, tất cả các thể chế xã hội phải được quy định kỹ lưỡng cho lợi ích xã hội, tuy nhiên điều đó đã được xác định. Sự tuân thủ theo chiều hướng tàn bạo của chủ nghĩa cộng sản là một ví dụ về mô hình tập trung. Và câu nói này cũng vậy “Tôi chỉ làm theo mệnh lệnh.”

Những người theo chủ nghĩa tự do truyền thống lập luận rằng một người lớn lên trong sự cô lập hoàn toàn sẽ vẫn là một con người với những đặc điểm của con người bình thường. Ví dụ, anh ta sẽ có phạm vi của quyền lợi ưu tiên, và anh ta sẽ hành động để đạt được quyền lợi cao nhất trước tiên. Nếu không có sự tương tác xã hội, phần lớn nhân tính của con người sẽ không bao giờ được phát triển. Nhưng điều này sẽ không khiến cho phần người của một cá nhân bị giảm đi. Tập thể không định nghĩa được nhân loại. Nhân loại mới định nghĩa tập thể.

Kết luận

Sự tập trung mang tính ép buộc được khắc sâu vào nền văn hóa mà nó được coi là bình thường và lành mạnh. Các trường công lập, ngân hàng trung ương, công trình công cộng, thuế quan,… nhiều người không thể hình dung xã hội qua bất kỳ ống kính nào khác. Nhưng nhu cầu tập trung mang tính ép buộc yêu cầu mọi người phải giao nộp “la bàn đạo đức” của họ cho một cơ quan tập thể. Đó là nguồn gốc của cái ác mà Arendt nói đến.

Cá nhân luận chính là phương thuốc, đặc biệt là thông qua động lực của một crypto tự do, được thực hiện thông qua sự phân quyền. Nhưng một xã hội phân quyền tạo ra các định chế thị trường tự do của Mises như thế nào? Câu trả lời là một khái niệm then chốt khác của tự do, đó là mệnh lệnh tự nhiên, không mang tính ép buộc.

Bài 32: [SERIES] Cách mạng Satoshi – Sự phân quyền chính là nòng cốt của Tự do Crypto

Bài 34: [SERIES] Cách mạng Satoshi – Crypto và sự bất khả thi trong kiến thức về việc lập kế hoạch

Dịch giả: Diệu Anh

Theo Tapchibitcoin