Solana đạt 70 triệu giao dịch/ngày, khối lượng DEX vượt 143 tỷ USD

Theo dữ liệu từ DefiLlama tính đến ngày 30/10, mạng Solana (SOL) xử lý khoảng 70 triệu giao dịch mỗi ngày, với khối lượng giao dịch trên các sàn DEX đạt hơn 143 tỷ USD mỗi tháng.

Báo cáo Network Health tháng 6/2025 của Solana Foundation cho biết mạng hiện có 1.295 trình xác thực đồng thuận tại 40 quốc gia, cùng hệ số Nakamoto đạt 20 – một chỉ số phản ánh mức độ phi tập trung. Tốc độ xử lý trung bình của mạng đạt khoảng 1.100 giao dịch mỗi giây.

Những cải thiện về hiệu suất này được triển khai sau sự cố ngừng hoạt động kéo dài 5 giờ vào tháng 2/2024. Sau sự cố, hệ sinh thái Solana đã áp dụng nhiều biện pháp như Stake-weighted Quality of Service (QoS), thử nghiệm khách hàng Firedancer ở dạng lai, và điều chỉnh cơ chế kinh tế của validator thông qua định tuyến phí ưu tiên.

Mô hình xử lý giao dịch và hoạt động thị trường

Dữ liệu từ DefiLlama cho thấy khối lượng giao dịch DEX hàng tháng của Solana đạt khoảng 143 tỷ USD, trong khi Ethereum đạt gần 138 tỷ USD trong cùng kỳ. Tuy nhiên, Ethereum chỉ xử lý chưa đến 1,2 triệu giao dịch mỗi ngày, thấp hơn rất nhiều so với Solana.

Trong khi Ethereum chuyển phần lớn hoạt động DeFi lên các layer-2 rollup để gom và gửi dữ liệu lên lớp cơ sở, Solana xử lý toàn bộ giao dịch trực tiếp trên một layer duy nhất.

Nhà phân tích cấp cao của Nansen, Jake Kennis, nhận định rằng hoạt động sôi động của Solana đến từ sự kết hợp giữa cấu trúc hạ tầng hiệu quả và các yếu tố kích thích thị trường:

“Solana đã làm phần việc khó trước tiên: Sealevel hỗ trợ thực thi song song, block tạo trong chưa đầy một giây, và QoS có trọng số stake trên QUIC giúp độ trễ thấp, phí ổn định ngay cả khi tải cao. Thiết kế này giúp tránh tình trạng phân mảnh như rollup và tạo ra môi trường giao dịch ‘một nền tảng, một ví, một mempool’.”

Các yếu tố thị trường hỗ trợ bao gồm airdrop Jito năm 2023, airdrop Jupiter năm 2024, hoạt động memecoin trên Pump.fun, cùng tích hợp ví và giao thức từ Phantom, Jupiter và Uniswap.

Cấu trúc phí và phản ứng với tắc nghẽn mạng

Solana áp dụng phí cơ bản cố định 0,000005 SOL mỗi chữ ký, cùng phí ưu tiên tùy chọn. Trong giai đoạn bùng nổ memecoin đầu năm 2024, nhiều giao dịch thất bại dù người dùng đã trả phí ưu tiên.

Phiên bản 1.18 sau đó giới thiệu Stake-weighted QoS, phân bổ không gian block theo tỷ lệ stake của validator. Báo cáo của Messari ghi nhận mức giảm tắc nghẽn rõ rệt sau khi tính năng này được triển khai.

Cơ chế phí của Solana vẫn mang tính cục bộ, không định giá đồng nhất giữa các validator. Theo tài liệu của Helius và Eclipse Labs, người dùng có thể trả quá cao hoặc quá thấp so với tải thực tế của mạng.

Đề xuất SIMD-96 điều chỉnh việc chuyển toàn bộ phí ưu tiên cho validator, thay đổi cách phân phối doanh thu mà không ảnh hưởng đến cơ chế định giá cục bộ. Cập nhật Jito’s TipRouter tháng 7/2025 còn cho phép validator chia sẻ phí ưu tiên cho người stake, bổ sung vào phần thưởng staking truyền thống.

Báo cáo tháng 6/2025 của Foundation cho thấy doanh thu của validator đang tăng, trong khi yêu cầu stake hòa vốn giảm. Việc triển khai SIMD-96 và đa dạng hóa client giúp phân bổ lại lợi nhuận trong mạng.

Kennis bình luận:

“Giảm phụ thuộc vào một client duy nhất giúp mạng vận hành công bằng hơn. Sự đa dạng này tái phân phối lợi nhuận: người dùng hưởng lợi từ spread hẹp hơn, LP có cơ hội arbitrage nhanh hơn, và biên lợi nhuận của validator giảm khi phí tip cạnh tranh mạnh hơn.”

Các aggregator như Jupiter Ultra V3 tiếp tục tối ưu hoá thị trường bằng cách giảm MEV có hại mà vẫn duy trì cơ hội arbitrage.

Hệ thống client và lịch sử ngừng hoạt động

Sự cố ngày 6/2/2024 kéo dài 5 giờ, bắt nguồn từ lỗi trong trình biên dịch Just-in-Time của client Agave, khiến toàn bộ validator (chạy Agave hoặc Jito fork) phải đồng loạt khởi động lại mạng.

Sau đó, Jump Crypto phát triển client Firedancer bằng C++, hiện đang được thử nghiệm ở chế độ lai “Frankendancer” – Firedancer xử lý phần đồng thuận và mạng, còn Agave quản lý phần thực thi.

Báo cáo tháng 6/2025 ghi nhận hàng chục validator đang chạy Frankendancer, với kết quả thử nghiệm đạt 1 triệu TPS. Hai client khác, Mithril (Go) và Sig (Zig), đang được phát triển.

Kennis cho biết:

“Đa dạng client giúp mạng vững chắc hơn và mở rộng tiềm năng hiệu năng. Firedancer và Frankendancer đã đạt khoảng 1 triệu TPS trong thử nghiệm; kết quả thực tế phụ thuộc vào tốc độ triển khai. Với sự phân tán địa lý rộng, QUIC và SW-QoS giúp duy trì hiệu suất ổn định.”

Theo Báo cáo Nhà phát triển 2024 của Electric Capital, Solana đứng đầu về số lượng nhà phát triển mới, với khoảng 7.625 người trong năm, dù Ethereum vẫn dẫn đầu về tổng số nhà phát triển. Ngoài ra, Helium đã chuyển toàn bộ mạng không dây phi tập trung của mình sang Solana để xử lý giao dịch on-chain.

So sánh với Ethereum

Trong khi Solana xử lý hàng chục triệu giao dịch mỗi ngày, Ethereum duy trì dưới 1,2 triệu giao dịch, dù khối lượng DEX tương đương.

Điểm khác biệt nằm ở cơ chế nén giao dịch của các rollup như Arbitrum, Base và Optimism, gom hàng trăm giao dịch trước khi gửi lên layer cơ sở.

Dữ liệu từ Token Terminal cho thấy phí cơ bản EIP-1559 của Ethereum giảm trong năm 2025 do hoạt động Layer 2 giảm tải cho mạng chính.

Solana, với mô hình phí cố định và phí ưu tiên tùy chọn, có doanh thu trung bình trên mỗi giao dịch thấp hơn, nhưng số lượng giao dịch cao hơn. Tổng doanh thu phí phụ thuộc vào việc duy trì khối lượng giao dịch lớn.

Mô hình đơn khối (monolithic) của Solana giúp tránh phân mảnh thanh khoản và loại bỏ nhu cầu cầu nối cross-rollup, nhưng đòi hỏi phần cứng validator mạnh hơn và điều phối chặt chẽ hơn.

Ngược lại, mô hình rollup của Ethereum phân tán gánh nặng hoạt động cho các nhà vận hành Layer 2, song cũng gây phân mảnh thanh khoản và phát sinh rủi ro tin cậy với sequencer.

Triển vọng theo dõi

• Tốc độ triển khai Firedancer sẽ quyết định khả năng đa dạng client trước sự kiện căng thẳng mạng tiếp theo.

• Cải tiến thị trường phí qua các SIMD sẽ làm rõ mối liên hệ giữa phí ưu tiên và tốc độ xử lý giao dịch.

• Kết hợp giữa SIMD-96 và đa dạng client sẽ kiểm chứng liệu biên lợi nhuận của validator có giảm như dự báo hay không.

• Tác động MEV sau đa dạng hóa client sẽ cho thấy liệu các aggregator có thể giảm trích xuất bất lợi mà vẫn duy trì hiệu quả arbitrage.

Nếu doanh thu tip giữa các client trở nên cạnh tranh hơn, lợi suất staking (APR) có thể ổn định ở mức thấp hơn.

Dữ liệu trong thời gian tới sẽ xác định liệu mô hình xử lý song song, hoàn tất trong tích tắc và thanh khoản thống nhất của Solana có thể mở rộng bền vững mà không cần phân lớp như Ethereum – hay cuối cùng vẫn phải thích nghi với những thay đổi kiến trúc tương tự.

• Cá voi Solana gom 44.000 SOL trị giá 8,37 triệu USD – Tín hiệu cho hành trình lên 218 USD?
• Giá Solana nhắm mục tiêu 230 USD–290 USD sau khi chạm mốc 200 USD
• Solana Company mở rộng kho bạc Solana giữa làn sóng ETF bùng nổ

Thạch Sanh