‘Web5’ là gì? Nó có gì khác biệt so với Web3?

Có một số điều làm cho tầm nhìn của Jack Dorsey về Web5 trở nên khác biệt, bao gồm cả việc không muốn thay thế hoàn toàn Web2 mà sẽ hoạt động song song cùng với nó.

Thế giới vẫn đang tập trung vào Web3, bộ giao thức phi tập trung bổ sung layer tài chính chống kiểm duyệt vào internet. Vậy tại sao Jack Dorsey, người tạo ra nền tảng Web2 Twitter, lại đang nhắm đến “Web5”?

Mặc dù có tên là Web5 thế nhưng Web4 vẫn chưa được tạo ra. Nền tảng Web5, được công bố vào tháng 6/2022 bởi TBD, chi nhánh tài chính phi tập trung và tiền điện tử của Block, dựa vào công nghệ Web3, nhưng hứa hẹn sẽ là “nền tảng web phi tập trung hơn”.

Cái tên Web5 được TBD tạo ra với ý tưởng tổng hợp từ Web3 (internet được cung cấp bởi các hợp đồng thông minh dựa trên blockchain) và Web2 (nền tảng nội dung tập trung, như Twitter hoặc Facebook). Nói một cách đơn giản: 3 + 2 = 5.

Ý tưởng cốt lõi của Web5 là “giúp người dùng kiểm soát dữ liệu và danh tính của mình”, nguyên lý cốt lõi của các hệ thống nhận dạng phi tập trung trên Web3. Thay vì mời người dùng đăng ký tài khoản trên nền tảng tập trung (như Instagram), giao thức Web3 tham chiếu người dùng theo địa chỉ ví tiền điện tử của họ. Các giao thức như Ethereum Name Service cho phép người dùng biến chuỗi chữ và số trong ví của họ thành một từ hoặc cụm từ (như jane.eth) tương tự như cách mà Domain Name Service (DNS) cho phép các trang web có địa chỉ như tapchibitcoin thay vì một chuỗi số dài như 54.235.191.121. Lưu trữ dữ liệu phi tập trung là một khái niệm đã tồn tại và được cung cấp bởi các nền tảng như Filecoin và IPFS.

Web5 của Dorsey cung cấp các khả năng tương tự. Thay vì mạng lưới internet dựa vào các tài khoản được cung cấp bởi các công ty lưu giữ dữ liệu khách hàng, Web5 thúc đẩy “một loại ứng dụng và giao thức phi tập trung mới, đặt các cá nhân người dùng làm trung tâm”.

Có ba trụ cột cốt lõi của Web5: mã nhận dạng phi tập trung do người dùng sở hữu, thông tin xác thực có thể kiểm chứng và các web node phi tập trung để lưu trữ dữ liệu và chuyển tiếp tin nhắn. Nghe có vẻ giống như những gì mà các dịch vụ nhận dạng phi tập trung đã làm kể từ khi Ethereum Name Service ra mắt vào tháng 5/2017.

Vậy sự khác biệt là gì, ngoài việc nhắm đến nhận dạng phi tập trung? Một phần của câu trả lời có thể nằm ở sự trung thành của Dorsey với Bitcoin và việc ông mạnh mẽ bác bỏ văn hóa Web3. Đối với Dorsey, Bitcoin được ra mắt theo phương thức phi tập trung thực sự vào năm 2009, là loại tiền điện tử duy nhất quan trọng. Theo ông, phần còn lại của thị trường đã bị làm hỏng bởi các nhà đầu tư mạo hiểm, những người đã bẻ cong nền tảng theo ý muốn của họ.

Theo đó, Web5 được vận hành mà không có bất kỳ “token tiện ích đặc biệt hoặc sự đồng thuận chủ quan nào” vốn là một phần của các giao thức được kiểm soát bởi tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) như Ethereum Name Service.

Web5 giống như một nỗ lực nhằm loại bỏ Web3 khỏi các tác nhân tập trung mà Dorsey cho rằng đã làm hỏng sứ mệnh phi tập trung. Zion, mô tả là ứng dụng Web5, sử dụng layer cơ sở của Bitcoin để giúp người tạo nội dung kết nối cùng với người hâm mộ. Nhưng tất nhiên, việc tránh tham nhũng là rất khó và vì thế, cộng đồng non trẻ của Web5 đã chùn bước trước nỗ lực của TBD để đăng ký thương hiệu cho thuật ngữ Web5.

Một điểm khác với Web3 là Web5 hoạt động cùng với các dịch vụ Web2 hiện có; nó không tìm cách thay thế chúng hoàn toàn. Chẳng hạn Groove có thể thêm danh sách nhạc vào mã định danh phi tập trung của người dùng Web5, trong khi đó, một dịch vụ âm nhạc khác như Tidal, có thể sử dụng để tạo danh sách phát nhạc của riêng mình trong ứng dụng. Mã định danh phi tập trung giúp người dùng không cần phải tạo lại tùy chọn của họ trên nền tảng khác.

Một ví dụ khác của TBD về hoạt động của Web5 là việc người dùng có thể cấp quyền cho khách sạn, hãng hàng không và nhà cung cấp dịch vụ cho thuê ô tô… khả năng thêm thông tin chuyến đi vào cơ sở dữ liệu. Người dùng có thể thu hồi quyền truy cập bất kỳ lúc nào và chọn một dịch vụ khác. Một lần nữa, TBD đã làm nổi bật ý tưởng liên kết dữ liệu thường bị khóa bên trong các dịch vụ tập trung, thứ mà TBD gọi là “một mớ hỗn độn khổng lồ, không thể xử lý được”, với danh tính duy nhất do người dùng kiểm soát. Hãy coi nó tương tự như việc có bao nhiêu trang web và ứng dụng tận dụng tài khoản Google của người dùng để đăng nhập, nhưng trong trường hợp này, đó sẽ là một lần đăng nhập duy nhất với một mạng lưới các node phi tập trung.

Liệu Web5 sẽ hoạt động tốt? Thời gian sẽ trả lời cho vấn đề này. Cho đến nay, dịch vụ nhận dạng phi tập trung duy nhất được sử dụng là Ethereum Name Service và hệ thống lưu trữ dữ liệu duy nhất có bất kỳ bộ nhớ đệm nào là Interplanetary File System, một hệ thống tập tin phân tán ngang hàng kết nối tất cả các thiết bị máy tính với nhau, hay còn gọi là IPFS.

Một trong những điều quan trọng làm nên tham vọng của TBD là sự hậu thuẫn của tỷ phú Jack Dorsey. Nhưng không rõ Web5 sẽ kiếm tiền bằng cách nào hoặc tại sao công ty đang tạo ra một dịch vụ như vậy.

Tham gia Telegram của Tạp Chí Bitcoin: https://t.me/tapchibitcoinvn

Theo dõi Twitter: https://twitter.com/tapchibtc_io

Theo dõi Tiktok: https://www.tiktok.com/@tapchibitcoin

• Polimec tách ra thành một dự án độc lập, sử dụng thông tin xác thực KILT cho KYC/AML
• Axelar tung ra quỹ tài trợ 60 triệu đô la để “cứu cánh” nhà phát triển và startup Web3 trong mùa gấu

Việt Cường

Theo CoinDesk